Ο «μανιερισμός»
της Ιωάννας Κωνσταντίνου
Κοιτώντας το ζωγραφικό έργο της Ι. Κωνσταντίνου, έτρεξε ο νους μου πίσω, στα μεγάλα έργα των μανιεριστών δημιουργών του 16ου αιώνα οι οποίοι πρωταγωνίστησαν στην έκφραση μιας νέας αντίληψης για την τέχνη. Κυρίως στον Ποντόρμο που αψήφησε τους δασκάλους του στην πιστή αναπαραγωγή της φύσης και τράβηξε ένα δρόμο προσωπικό που ο Βαζάρι αποκάλεσε «maniera moderna». Η «μανιέρα» δεν ήταν από την αρχή έννοια αρνητικά φορτισμένη. Έδειχνε αυτό που αντιτίθεται στην ακριβή αναπαράσταση της πραγματικότητας. Aπo τη μία πλευρά υπάρχει η φύση, από την οποία ο καλλιτέχνης οφείλει να αντλεί στοιχεία, και από την άλλη υπάρχει η μανιέρα του καλλιτέχνη, δηλαδή το προσωπικό του ιδίωμα, με το οποίο διαφοροποιείται από τη φύση. Για τον Βαζάρι λοιπόν η μανιέρα είναι κάτι που χρειάζεται, αλλά πρέπει να εκδηλώνεται με μέτρο. Όταν αυτό ξεπερνιέται, τότε ο όρος μανιέρα χρησιμοποιείται με τρόπο υποτιμητικό.
Η Ιωάννα Κωνσταντίνου βεβαίως δεν επιχειρεί να μιμηθεί τον τρόπο των μανιεριστών. Το ποτάμι της ζωγραφικής έχει τραβήξει νέα κανάλια κι έχει εμποτιστεί με νέα υλικά. Έχοντας πια το βλέμμα του ανθρώπου που ζει στην ψηφιακή εποχή, όπου το τοπίο καταγράφεται με ψηφιακούς χάρτες, ελεύθερους για χρήση από το κινητό (googlemap), η Κωνσταντίνου αποτυπώνει μια νέα εκδοχή της τοπιογραφίας. Ζωηρά, πλακάτα χρώματα δεν απηχούν μοναχά τον Ποντόρμο και τον Ρόσο∙ μαρτυρούν, ίσως, και το ξεκίνημά της πριν από τριάντα χρόνια στον αφηρημένο εξπρεσιονισμό, όπου η ζωγράφος θήτευσε στο καλλιτεχνικό ρεύμα του Παρισιού. Αλλά αυτό δεν στάθηκε ικανό να την παρασύρει από την συγκίνηση που προκαλεί η «ζώσα» παραστατική ζωγραφική.
Θάλασσα και βουνά φαγωμένα από το νερό, καταρράκτες, ηφαίστεια, δένδρα και λογής φυτά, ουρανοί που συμμετέχουν και δεν είναι απόμακροι, όλα σε μια κατάσταση πάλης. Ο θεατής βλέπει την τέχνη της ζωγράφου να προσπαθεί να αρπάξει τη βιαιότητα της φύσης, να την πιάσει στα χέρια της, όχι να την υποτάξει αλλά να τη νιώσει, να την κάνει να εκδηλωθεί, να τη βγάλει από το ειδυλλιακό της ύφος. Τα τοπία της Ιωάννας Κωνσταντίνου δεν είναι τοπία, είναι χώροι μιας τιτάνιας σύγκρουσης όπου το νερό μαίνεται και η δημιουργία είναι γέννα: πόνος και αίμα.
Ο Κωνσταντίνος Μπάσιος χαρακτηρίζει αυτή τη νέα ενότητα έργων ως «στροφή» σε μια πολυετή καλλιτεχνική διαδρομή. Σίγουρα, βλέποντας πώς διαχειρίζεται σήμερα η Κωνσταντίνου το τοπίο στο οποίο, χρόνια τώρα, προβάλλει τις καλλιτεχνικές της αναζητήσεις, δεν μπορεί παρά να συμφωνήσεις μαζί του. Είναι μια στροφή όπου η παραδοξότητα των όγκων και η απόδοσή τους με αυτά τα πυρακτωμένα χρώματα απηχεί έναν ιδιότυπο, εντελώς προσωπικό «μανιερισμό» με τον οποίο η φύση διυλίζεται στο διαυγές βλέμμα της ζωγράφου.
Εκ μέρους του Παύλου Κόρδη θα ήθελα να ευχαριστήσω τη ζωγράφο για την παρουσίαση της έκθεσης αυτής στο Κέντρο Τεχνών «Μετς». Συγχαρητήρια αξίζουν τέλος στον επιμελητή Κωνσταντίνο Μπάσιο καθώς και σε όλους τους συντελεστές ενός τόσο εμπλουτιστικού ταξιδιού στον έσω κόσμο ενός καλλιτέχνη.
Γιώργος Μυλωνάς
Κέντρο Τεχνών «Μετς»
Ωράριο λειτουργίας:
Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή: 18.00-21.00
Τετάρτη: 11.00-14.00
Σάββατο: 11.00-15.00
Διάρκεια Έκθεσης έως 5 Νοεμβρίου